TIMOTHY SNYDER

W historii jako nauce bardzo ważną rolę odgrywają osoby, które badając zjawiska opisane po wielokroć, próbują spojrzeć na nie tak, jakby dotychczasowe opisy były dla nich niezrozumiałe, nie wyjaśniały dostatecznie tego, co się stało. Do takich osób należy amerykański historyk Timothy Snyder, który będzie gościem głównym 16. Dni Tischnerowskich.

Timothy Snyder ma 46 lat i jest profesorem Uniwersytetu Yale. Specjalizuje się w historii Europy Środkowej i Wschodniej. Mówi biegle w kilku językach, w tym również polskim. Jest członkiem Instytutu Nauk o Człowieku w Wiedniu, gdzie miał okazję poznać ks. Józefa Tischnera. Mimo młodego wieku zasłynął już kilkoma publikacjami, które wywołały szeroką dyskusję. Popularność przyniosły mu zwłaszcza dwa opracowania poświęcone zbrodniom popełnionym przez systemy totalitarne: „Skrwawione ziemie. Europa między Hitlerem a Stalinem” (2010, wyd. pol. 2011) i „Czarna ziemia. Holokaust jako ostrzeżenie” (2015). Doceniono w nich właśnie niekonwencjonalne i odświeżające podejście do, wydawałoby się, znanej i dobrze już opracowanej problematyki.

Snydera interesuje tworzenie się narodów, przemiany w rozumieniu narodowej tożsamości, a także relacje pomiędzy nacjami żyjącymi na tym samym terytorium (pracuje obecnie nad książką poświęconą relacjom Niemców, Żydów i narodów słowiańskich). Jako historyk dwudziestowiecznych totalitaryzmów akcent kładzie przede wszystkim na losie ofiar i ukazaniu mechanizmów przemocy. Stara się jednocześnie pokazać, że historia ta nie jest rozdziałem całkowicie zamkniętym: że wydarzenia, które miały miejsce w naszej części świata, mogą się powtórzyć. Takie przesłanie zawiera zwłaszcza „Czarna ziemia”. „Odziedziczyliśmy planetę i część jej trosk, zmieniając mniej, niż się nam wydaje”, pisze w zakończeniu tej książki, „Cenimy swoją przestrzeń życiową, snujemy fantazje na temat niszczenia rządów, oceniamy naukę i marzymy o katastrofie. Jeśli sądzimy, że padamy ofiarą planetarnego spisku, zbliżamy się do Hitlera. Jeśli uważamy, że Holokaust był wynikiem nieodłącznych cech Żydów, Niemców, Polaków, Litwinów, Ukraińców czy kogokolwiek innego, poruszamy się w świecie hitlerowskim. Zrozumienie Holocaustu jest naszą szansą – być może ostatnią – by ocalić ludzkość”.

Obok wspomnianych opracowań w języku polskim ukazały się też inne książki Snydera, m.in. „Rekonstrukcja narodów. Polska, Ukraina, Litwa, Białoruś 1569-1999” (2006) – za którą w 2008 roku otrzymał Nagrodę im. Jerzego Giedroycia – „Tajna wojna. Henryk Józewski i polsko-sowiecka rozgrywka o Ukrainę” (2008), „Czerwony książę” (2010), „Nacjonalizm, marksizm i Europa Środkowa. Biografia Kazimierza Kelles-Krauza” (2011) oraz napisane wspólnie z Tonym Judtem „Rozważania o wieku XX” (2013). W uznaniu „szczególnych zasług w pracy naukowo-badawczej oraz za popularyzowanie wiedzy o historii Polski” prezydent RP Bronisław Komorowski odznaczył Timothy`ego Snydera Krzyżem Oficerskim Orderu Zasługi RP.

Żoną Snydera jest Marci Shore, historyczka interesująca się także Europą Środkowo-Wschodnią, autorka m.in. książek „Kawior i popiół” oraz „Smak popiołów”.

22 kwietnia, w czasie 16. Dni Tischnerowskich w Krakowie, Timothy Snyder wygłosi wykład zatytułowany: „Czy historia nas oswobodzi czy zniewoli? Refleksje Tischnerowskie”. W zapowiadającym wykład omówieniu napisał: „Od historii nie da się uciec, czego jednak należy się po niej spodziewać? Dlaczego jest tak, że historia jako nauka nigdy nie odpowiada ani oczekiwaniom świadków, ani życzeniom władców? Czy historia ma legitymizować istniejący ład, czy raczej dostarczać sensu indywidualnemu życiu? Czy pamięć jest sojusznikiem historii, czy raczej jej wrogiem? Tematem wykładu będzie relacja między wiedzą o przeszłości a rozwojem społeczeństw”.

Wykład, będący częścią cyklu Colloquia Tischneriana, odbędzie się w Kinie Kijów Centrum. Początek o godz. 18.30. Bezpłatne zaproszenia będzie można odebrać w Kinie Kijów (al. Krasińskiego 34), PWST (ul. Straszewskiego 22), Pawilonie Wyspiańskiego (pl. Wszystkich Świętych 2) oraz punkcie informacyjnym InfoKraków (ul. Św. Jana 2).